Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i rekreacji serdecznie zaprasza:

Wystawa „60 na 100. SĄSIADKI. Głosem Kobiet o powstaniach śląskich i plebiscycie„, przedstawia w skali 1:1 trzydzieści bohaterek z przełomu XIX i XX wieku, związanych z historią regionu. Poświęcona mało znanym bohaterkom wypełnia lukę w opowiadaniu historii Górnego Śląska, gdzie nieobecność kobiet nie jest przypadkowa. Tradycyjnie opowiadana historia nie dostrzega zbyt wielu kobiet. Wolelibyśmy myśleć, że historia nie ma płci i zapewne tak jest. Jednak dominującymi postaciami opisów historycznych są mężczyźni. Wystawa Sąsiadki przełamuje ten kanon. Spojrzenie na wielką i małą historię oczyma kobiet powoduje, że inaczej rozkładamy akcenty. Uruchamiamy opowiadanie o tym, co nie tylko nieznane, ale czasem wyparte i schowane głęboko w kobiecej zbiorowej i niestety – niewypowiedzianej – pamięci. Wojna, czy powstanie zapamiętane przez kobiety, to obraz inny niż męskie wspomnienie. Codzienność, drugi plan „wielkiej historii” przez lata wydawał się tematem mało ważnym dla badaczy, muzealników, czy interpretatorów dziedzictwa. A nawet dla samych kobiet, przez pokolenia. Dlatego nie przeczytacie o bohaterkach wystawy w podręcznikach do historii. W wielu oczach nadal nie jest bohaterstwem samotne zajmowanie się domem, wychowanie czeladki dzieci, bycie powstanką, sanitariuszką, kurierką, czy mówczynią propagandowych wieców, albo np. lekarką frontową, czy liderką ruchu kobiecego

Wystawa ma charakter popularyzatorski, pokazuje poprzez postacie wybranych liderek, ale także bohaterek drugiego planu, jak ważna była organiczna praca kobiet w naszym regionie oraz w jak niewielkim stopniu jest doceniona. Tymczasem zasługi kobiet na polu więziotwórczym, edukacyjnym, czy społeczno-kulturowym są nie do przecenienia.
Można, nawiązując do współczesności, powiedzieć, że w ten sposób „torowały (one) kolejnym pokoleniom (nam) drogę aktywności w górnośląskim życiu publicznym, w tym tak bardzo niełatwym dla kobiet, patriarchalnym, męskim środowisku, ubogim w warstwy inteligencji”.

Wystawa SĄSIADKI jest częścią wieloletniego projektu, zapoczątkowanego w 2019 roku w Centrum Dziedzictwa Regionalnego Instytutu Kultury w Katowicach (obecnie Instytutu Myśli Polskiej im. W. Korfantego), którego celem jest wprowadzenie do głównego nurtu opowieści o historii Górnego Śląska postaci kobiecych. Wydaje się, że dzięki nowoczesnej formie wystawa się podoba i wciąż jest przyczynkiem do odkrywania lokalnie zapomnianych bohaterek wszędzie tam, gdzie jest aktualnie pokazywana. Tym razem będzie to świetna okazja do przypomnienia kilku Goczałkowiczanek.

Wystawa daje przyczynek do snucia opowieści o rozwijających się i zmieniających formach uczestnictwa kobiet w kulturze, polityce, gospodarce i życiu społecznym naszego regionu i Europy.
SASIADKI, to „brakująca opowieść” o górnośląskich emancypantkach, siłaczkach, kobietach dla których ani granice kulturowe, ani polityczne, ani zaborowe, ani granice państw nie były przeszkodą, aby stawać się sąsiadkami, budować kobiece sąsiedztwo. Inne od męskiego.

Kuratorka wystawy: dr Małgorzata Tkacz-Janik
Autorka memów: Marta Frej

Prezentowane postaci:

Balasowa Albina (1899-1977)
Bramowska Józefa (1860-1942)
Dombkowa Teodora (1874-1950)
Giżycka Janina (1887-1937)
Golaszowa Petronela (1851-1935)
Gruchlikowa Maria (1892-1982)
Hager Karolina (1861-1941)
Jordan-Łowińska Wanda (1900-1959)
Kłuszyńska Dorota (Dora) (1876-1952)
Koniarkowa Zofia (1876-1963)
Korfantowa Elżbieta (1882-1966)
Kujawska Rajda Maria (1893- 1948)
Ligoniowa Wanda (1884 – 1953)
Maciejowska Paulina (Pola) (1899-1920)
Markowa Jadwiga (1885-1939/1945)
Miglancowa Monika (1883-?)
Niegolewska Wiktoria (1872 – 1927)
Ogórkówna Matylda (1897-1940)
Omańkowska Janina (1859-1927)
Parys Klara (1898-1979)
Pojdowa Florentyna (1883-1958)
Rokicka-Niedbalska Antonina (1893-1973)
Różanowiczowa Maria (1886-1981)
Stęślicka Halina (1897-1956)
Szymkowiak Bronisława (1896-1975)
Szyperska Aleksandra (1865-1938)
Wojciechowska-Sołowijowa Halina (1894-1984)
Wolnik Aniela (1900-1957)
Zarzycka–Ręgorowicz Olga (1900-1986)
Żnińska Janina (1871-1949)

Małgorzata Tkacz-Janik

dr n. hum. kulturoznawczyni, feministka, niegdyś polityczka i przewodnicząca partii Zielonych, mentorka w obszarze praw kobiet, pasjonatka historii kobiet, społecznica i nauczycielka akademicka, radna Sejmiku Śląskiego IV kadencji, obecnie specjalistka ds. dziedzictwa niematerialnego oraz wykładowczyni m. in. podstaw edukacji regionalnej w zakresie herstorii na Uniwersytecie Śląskim.

W 2018 roku zajmowała się opracowaniem i wdrażaniem motywu przewodniego Industriady, Święta Szlaku Zabytków Techniki, pn. Industria jest kobietą. Prowadzi profile na fb (Stulecie Praw Kobiet, Śląski Szlak Kobiet, Stowarzyszenie Szlakiem Kobiet oraz profil poświęcony Janinie Omańkowskiej). Autorka tekstów o śląskiej herstorii o Polkach, Ślązaczkach. W „Śląsku”, rocznikach muzealnych (Rybnik), oraz w wydawnictwach jubileuszowych z okazji stulecia odzyskania niepodległości (broszura „Chcemy całego życia”), wspiera oddolnych aktywistów miejskich: Kongres Ochrony Zabytków, myGliwice, Nic o Nas bez Nas. Twórczyni performatywnego Śląskiego Szlaku Kobiet (od 2016 roku). Jako Janina Omańkowska wystąpiła w filmie Marty Dzido i Piotra Śliwowskiego „Siłaczki” oraz w filmie „5 kobiet Sejmu Śląskiego”, zrealizowanego przez Stowarzyszenie Szlakiem Kobiet (2018).

Kuratorka wystawy o górnośląskiej herstorii pt. 60 na 100. Sąsiadki. Głosem kobiet o powstaniach śląskich i plebiscycie, która składa się z 30 memów stworzonych przez znaną artystkę Martę Frej. Wystawa od dwóch lat z wielkim powodzeniem krąży po świecie, wspomagając odkrywanie zapomnianych lokalnie kobiet. Wystawie towarzyszą wieczornice, lekcje i spacery herstoryczne, performance, wykłady oraz warsztaty tworzenia historii kobiet. Od grudnia 2019 r. odbyło się ponad 20 wystaw, w tym roku (10.10.22) uświetni też obchody stulecia pierwszego posiedzenia Sejmu Śląskiego.
Współtwórczyni gliwickiego Kobiecego Klubu Książki oraz kobiecego ruchu strajkowego - Nic o Nas bez Nas. Ruch kobiecy Gliwice, Pyskowice.

https://www.youtube.com/watch?v=r3D5xVBOW5o