Obuwnicza mozaika. Nowa odsłona. Shoemakers' mosaic. A new reveal.
Szczególnym wydarzeniem 2022 roku jest ponowne odkrycie chełmeckiej mozaiki. Przez kilka dziesiątek lat zdobiła mało dostępne wnętrze klatki schodowej, łączącej hale po dawnej fabryce obuwia. Dzięki zabiegom pracowników MOKSiR oraz życzliwości szefów Zakładu Usług Technicznych "Promech" S.C., wyjątkowa praca pozostanie częścią kulturowego dziedzictwa naszej miejscowości. Po demontażu, zabiegach renowacyjnych, zostanie w najbliższych tygodniach wyeksponowana we wnętrzu Hali Widowiskowo – Sportowej. Mozaika, jako technika sztuki, znana była już w starożytności. Najstarsze zachowane obiekty pochodzą sprzed pięciu tysięcy lat. Mimo,
że klasycznym ich tworzywem pozostaje szkło, kamień lub ceramika, rozwój współczesnych technologii i materiałów sprawia, że spotkać można realizacje dalece odbiegające od klasycznych.
Do niewątpliwie wyjątkowych przykładów należy mozaika z Chełmka. Wyróżnia się walorami artystycznymi oraz materiałem z którego została wykonana. Praca licząca ponad dwadzieścia metrów kwadratowych, jest kompozycją złożoną z ogromnej ilości barwnych skrawków i kawałków skór. Utrzymana w stonowanej gamie ugrów, brązów, żółci i bieli, ukazuje siatkę geograficzną ziemi,
z rozmieszczonymi w jej obrębie wizerunkami butów. Jest ich dwadzieścia cztery i wiernie przedstawiają modele obuwia produkowanego przez PZPS Chełmek pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku. Właśnie w tych latach powstał skórzany dyptyk. Pomysłodawcą oraz twórcą projektu był Józef Put, plastyk i szef ówczesnej Sekcji Plastycznej działającej w strukturze Zakładowego Ośrodka Kształcenia i Informacji (ZOKI) PZPS Chełmek. Wspólnie z nim, mozaikę realizowały plastyczki – Elżbieta Sworzeniowska, Eugenia Remsak, Józefa Preinl, a kwestiami technicznymi i montażowymi zajmowali się Stanisław Słowiński i Jan Sworzeń. W trakcie rozmów z Elżbietą Sworzeniowską, Józefem Putem i Ryszardem Fudałą, redakcji “Echa Chełmka” nie udało się ustalić dokładnej daty odsłonięcia obuwniczej apoteozy. W pamięci rozmówców zachowało się kilka ciekawych wątków
i epizodów. Dziełem zespołu były jeszcze dwie inne, podobne realizacje, których los nie jest obecnie znany. Impulsem do ich powstania nie była dyrektywa władz, lecz inwencja plastyków, na co dzień pokrywających miejskie i fabryczne mury, okolicznościowymi malowidłami. Odsłonięcie pierwszej mozaiki, wspomina Put, wprowadziło dyrekcję w zachwyt do tego stopnia, że posypały się premie.
Elżbieta Sworzeniowska zapamiętała kanadyjskich kontrahentów, pragnących nabyć ją za wszelką cenę. Obecnie, po internetowej publikacji, artystyczne i historyczne walory dzieła poruszyły wiele osób. Wzbudziły duże zainteresowanie mieszkańców, miłośników sztuki, internautów oraz mediów. Dziennikarze Radia Kraków, Gazety Krakowskiej, Dziennika Polskiego, Polskiej Agencji Prasowej, portalu Dzieje.pl, Portalu Samorządowego i Radia Bielsko, podkreślają unikalność realizacji w skali kraju, Europy, a nawet świata! Tę opinię podziela również prof. Andrzej Tobis, uznany artysta, wykładowca katowickiej Akademii Sztuk Pięknych. Malarz, pedagog i fotografik, włączył dokumentację skórzanego dzieła do własnego projektu artystycznego A–Z (Gabloty edukacyjne). Symbolicznego znaczenia nabiera fakt, że odkrycie zbiegło się z dziewięćdziesiątą rocznicą powstania pierwszej w Polsce fabryki obuwia w Chełmku.
Prace związane z demontażem, renowacją i ponownym montażem w hali widowiskowo-sportowej wykonali pracownicy i współpracownicy MOKSiR : Piotr Iwo Cebrat, Jacek Stokłosa, Łukasz Ciejek
Medialne doniesienia o mozaiceGazeta Krakowska
https://gazetakrakowska.pl/pracownicy-moksiru-w-chelmku-uratowali-niezwykle-dzielo-unikatowa-mozaika-ze-skory-obuwniczej-ma-20-m-kwadratowych-zdjecia/ar/c15-16036423?fbclid=IwAR3xW_Co5eV-bINPGT_KA8ykL77IKmZZA9Rwjmo1EefaAnorSHwZuk4Wc38Portal Samorządowy
https://www.portalsamorzadowy.pl/polityka-i-spoleczenstwo/mozaike-ze-skory-obuwniczej-ratuja-dzialacze-kultury-z-chelmka,349873.html?fbclid=IwAR37gQQz_wQg78HzJkfIrXWzwwP4rTInbPPvc4WcIopOO8d7Bt09g3sfGboDziennik Polski
https://dziennikpolski24.pl/pracownicy-moksiru-w-chelmku-uratowali-niezwykle-dzielo-unikatowa-mozaika-ze-skory-obuwniczej-ma-20-m-kwadratowych-zdjecia/ar/c15-16036423?fbclid=IwAR3kft8bWkaTdJpVhNolK9m5FtIIcLJ0oJhqBs_cjh8v0Y5VGPXixatjW44
Dzieje.pl
https://www.radiobielsko.pl/wiadomosci/czegos-takiego-nie-ma-w-polsce-ani-europie-oni-odkryli-to-na-nowo/50923?fbclid=IwAR2Q9qB4KWfp81eNG-f5fBIfNQAyt4Z4B__0p5fqSJbi4aoTbgShzt-7WP0
Radio Kraków
https://www.radiokrakow.pl/aktualnosci/malopolskazachodnia/pracownicy-osrodka-kultury-z-chelmka-chca-uratowac-mozaike-z-dawnych-zakladow-obuwniczych-zdjecia?fbclid=IwAR3xW_Co5eV-bINPGT_KA8ykL77IKmZZA9Rwjmo1EefaAnorSHwZuk4Wc38
Radio Kraków- autor artykułu Marek Mędela
https://www.youtube.com/watch?v=XM6mNxuLVTU
Radio Bielsko
https://www.radiobielsko.pl/wiadomosci/czegos-takiego-nie-ma-w-polsce-ani-europie-oni-odkryli-to-na-nowo/50923?fbclid=IwAR2Q9qB4KWfp81eNG-f5fBIfNQAyt4Z4B__0p5fqSJbi4aoTbgShzt-7WP0
